Als twee of meer van de volgende situaties van toepassing zijn, adviseren wij om professionele hulp in te schakelen:

• het incident wijkt af van de dagelijkse routine;
• er is sprake van feitelijk of dreigend lichamelijk letsel of iemand is daarvan getuige;
• er is sprake van een feitelijke of dreigende dood of iemand is daarvan getuige;
• de reactie op het incident gaat gepaard met veel afschuw of angst;
• de directe of latere reactie wijkt sterk af van wat je in zo’n situatie zou verwachten;
• er is -voor zover bekend- al sprake van bestaande psychologische problematiek.

Opvang door ‘eigen’ mensen is vooral geschikt als informele collegiale ondersteuning. Dit kan nuttig zijn bij weinig complexe incidenten. Vermijd wel dat collega’s in een ongelijke en beoordelende positie komen als het om psychologische- en stressklachten gaat. Verwar goede en integere bedoelingen niet met professionaliteit. Een handige doe-het-zelver is ook geen bouwkundige of architect.

 De waarde van professionele opvang ligt in:

• geschoolde kennis en kunde op het gebied van psychologie en crisisbeheersing;
• routine bij handelingen en beslissingen onder abnormale omstandigheden;
• de noodzakelijke afstand om een goede beoordeling te maken van de situatie in het algemeen en van betrokkenen in het bijzonder;
• een neutrale en objectieve rol bij verzuim en werkhervatting zonder ‘collegiale ruis’;
• actuele kennis van de verschillende behandelingsmogelijkheden;
• de tijdige herkenning van psycho-pathologie, die bijdraagt aan een snelle verwijzing en daarmee aan een herstel met minder lijdensdruk en een lager arbeidsverzuim;
• de juiste erkenning voor de ernst van een incident;
• de ontlasting van het management.

de Arbowet beschrijft de eisen waaraan een werkgever moet voldoen op het gebied van veiligheid en gezondheid. Dit moet vastgelegd zijn in de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Uit hoofdstuk 2: ‘Arbeidsomstandighedenbeleid’, artikel 3: “De werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en voert daartoe een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden, waarbij hij, gelet op de stand van de wetenschap en professionele dienstverlening, o.a. het volgende in acht neemt: doeltreffende maatregelen worden getroffen op het gebied van de eerste hulp bij ongevallen, de brandbestrijding en de evacuatie van werknemers en andere aanwezige personen, en doeltreffende verbindingen worden onderhouden met de desbetreffende externe hulpverleningsorganisaties.” (Bron: Rijksoverheid)

Aan de hand van onderstaande indicatoren kan je beoordelen of professionele hulp nodig is. Is er sprake van twee of meer van onderstaande indicatoren? Dan is zinvol om professionele hulp in te schakelen. Het gaat om onder andere de volgende indicatoren:

• Er is sprake van ernstig lichamelijk letsel of dreigend ernstig lichamelijk letsel of iemand is daarvan getuige.
• Iemand is getuige van onverwacht sterven of dreigende dood.
• De reactie op een schokkend incident gaat met veel afschuw of angst gepaard.
• De directe of latere reactie is sterk afwijkend van wat men zou verwachten.
• Er is al sprake van bestaande psychologische of psychiatrische problematiek.
• Het incident in het algemeen afwijkt van de dagelijkse routine op het werk.
• Herhaaldelijk worden blootgesteld aan (video)beelden van schokkende gebeurtenissen.
• Te horen krijgen dat een gezinslid of een goede vriend(in) een schokkende gebeurtenis is overkomen. Daarbij moet de gebeurtenis van een gewelddadig karakter zijn of een ongeluk betreffen.

Bij psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen gaat het om psychische klachten en aandoeningen die kunnen ontstaan na de confrontatie met een schokkende gebeurtenis of zeer ingrijpende situatie. Klachten en symptomen kunnen lange tijd aanhouden en ze beperken patiënten in hun functioneren in het werk of sociale leven. Lees meer over psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen (link naar https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/5cead4619e274309e8c250cd68a02e1e.pdf).

De professionals van Traumaloket Nederland richten zich op verantwoord herstel en op werkhervatting. Meestal draagt werkhervatting namelijk bij aan herstel. Is werkhervatting niet mogelijk? Dan schakelen we op tijd de bedrijfsarts in. Slachtofferhulp Nederland richt zich met name op praktische en materiële hulp. Zij werken daarnaast veel met vrijwilligers, zoals ervaringsdeskundigen.

De definitie is dat iemand is blootgesteld aan een schokkende of ingrijpende ervaring waarbij sprake is van:

• een confrontatie met één of meer gebeurtenissen die een feitelijke of dreigende dood of ernstige verwonding met zich meebracht, of die een bedreiging vormde voor de fysieke integriteit van betrokkene of anderen;
• reacties van intense angst, hulpeloosheid of afschuw.

Een schokkende/traumatische gebeurtenis onderscheidt zich van een ‘gewone’ nare gebeurtenis door de veel sterkere impact. Ook blijven stressgerelateerde gevolgen of klachten bestaan, ook wanneer de traumatische situatie niet meer van toepassing is.

De eerste week kun je hier eigenlijk niets over zeggen. Het is bovendien per persoon verschillend, maar algemene gedragskenmerken zijn vermijding van de situatie of dat wat eraan herinnert of erop lijkt en vermoeidheid door slecht slapen. Er kunnen ongewenste herinneringen zijn of zelfs herbelevingen (dit is zeldzaam). Op de werkvloer zie je dat mensen langzamer werken en inefficiënt of vergeetachtig zijn. Ze hebben wezenloze, dromerige momenten en zijn er niet bij. Ook prikkelbaarheid is een belangrijke indicator.

als er na twee weken geen aanwijzingen zijn voor herstel is nader onderzoek of behandeling nodig. Om dit te bepalen werkt Traumaloket Nederland met een vragenlijst die hiervoor een betrouwbare indicatie geeft. Bij afwijkende scores is een verwijzing voor behandeling noodzakelijk. De behandeling die voorkeur geniet is EMDR. In sommige gevallen adviseren wij imaginaire exposure.

Vanaf het moment dat wij worden gebeld, zijn wij twee tot drie weken actief met de begeleiding van een medewerker. Daarna sluiten we de behandeling af of verwijzen we door voor (verdere) behandeling. Heel soms verlengen we onze hulp en ons advies voor een korte tijd, als dit volgens ons bijdraagt aan verder herstel.

De kosten voor traumabegeleiding zijn sterk afhankelijk van de grootte van het bedrijf, de aard van de werkzaamheden en hoe vaak het bedrijf te maken heeft met schokkende gebeurtenissen. Met deze gegevens kunnen we een indicatie geven van de kosten.

Wij willen niet naar onszelf verwijzen. Dat voelt voor ons als de slager die zijn eigen vlees keurt. We hebben een vaste samenwerkingspartner waar wij bij voorkeur naar verwijzen. Als een opdrachtgever al goede ervaringen heeft met een andere organisatie verwijzen we hier naartoe.

PTSS is de afkorting van posttraumatische stressstoornis. Daarvan is sprake als iemand vier weken na de schokkende gebeurtenis geen afname van de klachten ervaart.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat dat 85 % van de mensen die betrokken is bij een schokkend incident spontaan herstelt, ook als zij geen hulp zoeken. Hersteld zijn betekent dat je zonder nare gevoelens aan het voorval kunt terugdenken of op de plaats kan zijn waar het voorval plaatsvond. Ook mag de gebeurtenis niet meer regelmatig terugkeren in het geheugen. Na twee tot drie weken moet er sprake zijn van duidelijk herstel.

Nee, beslist niet. Dit is een van de grootste misverstanden over trauma(hulp). Het is zelfs belastend voor iemand die niet zo’n prater is. Druk uitoefenen om het wel te doen, kan het herstel zelfs schaden.